Beleidsplan

1. Missie

Stichting Gast wil ongedocumenteerde vluchtelingen die een aantoonbare binding met Nijmegen hebben, tijdelijk een helpende hand bieden bij het creëren van een menswaardig bestaan. Daarom bieden wijtoegang tot basisrechten als onderdak, voeding en leefgeld aan hen die noodgedwongen in schrijnende omstandigheden leven. Ook wil Stichting Gast haar cliënten de mogelijkheid bieden om via activeringsprojecten een perspectief op de toekomst op te bouwen en regie over hun eigen leven (terug) te krijgen. In dit beleidsplan ligt de focus op activiteiten in 2022, maar wordt ook vooruitgeblikt naar 2023.

2. Kernactiviteiten

Uit onze missie vloeien twee kernactiviteiten voort. Ten eerste directe hulpverlening en begeleiding. Daarbij werken begeleiders van onze cliënten en medewerkers van het kantoor nauw samen. Ten tweede het bevorderen van zelfredzaamheid. Daarbij ligt het zwaartepunt van de werkzaamheden bij de begeleiders.

2.1 Directe hulpverlening en begeleiding

Regelmatig doen vluchtelingen een beroep op Gast voor directe hulp. Daarbij wordt in eerste instantie vastgesteld of de hulpvrager een vluchtachtergrond heeft. Indien dit het geval is, maar de hulpvrager komt van buiten de regio Nijmegen of AZC Nijmegen of Grave, dan wordt doorverwezen naar organisaties in de regio waarmee de hulpvrager binding heeft.
Ten aanzien van de hulpvraag wordt tijdens een intakegesprek zorgvuldig nagegaan of en in welke mate er sprake is van een juridisch perspectief, aantoonbare kwetsbaarheid en voldoende zelfredzaam vermogen. Indien dit geval is wordt het advies gegeven om de hulpvrager als ‘gast’ aan te merken, in andere gevallen wordt geadviseerd om de hulpvrager als ‘bezoeker’ aan te merken. Dit onderscheid is van groot belang.

Leefgeld en onderdak
Gasten hebben recht op leefgeld en onderdak. Jaarlijks wordt de hoogte van de bedragen vastgesteld. Gasten hebben ook recht op woonruimte in één van de woningen van Gast, of kunnen eventueel aanspraak maken op een financiële bijdrage aan de huur (waarvan de hoogte eveneens jaarlijks wordt vastgesteld) van ruimte bij een particulier. 
Cliënten die bij Gast wonen, mogen gebruik maken van voedselpakketten van de Voedselbank, gedurende de termijn die de Voedselbank aan cliënten stelt. Tevens mogen zij voor een bepaalde periode een beroep doen op de Kledingbank.

Medisch
Gasten en bezoekers krijgen ondersteuning in geval van inschrijving bij een huisarts, aanmelding bij Tandheelkunde Radboud UMC of voor behandeling van psychische klachten.
Wanneer een medicijn niet wordt vergoed of bij een bezoek aan de tandheelkunde van Radboud UMC wordt een kleine eigen bijdrage in rekening gebracht bij de gast. Dit wordt door Stichting Gast betaald en kan voor een deel gedeclareerd worden bij de gemeente.

Reiskosten
Wanneer een gast of bezoeker moet reizen voor juridische of medische doeleinden, zoals een afspraak bij een GGZ behandelaar buiten Nijmegen, of afspraken met een advocaat, bezoek aan de IND, aanwezigheid bij een rechtszaak of bezoek aan de ambassade van het land van herkomst, dan worden de reiskosten volledig bekostigd door Gast.
Wanneer een gast behoefte heeft aan een ov-chipkaart, sluit Gast een abonnement voor hem of haar af. De abonnementskosten zullen door Gast worden betaald zolang reizen om medische of juridische redenen nodig is.
Bezoekers krijgen net als gasten noodzakelijke reiskosten vergoed.

Juridisch
Gasten en bezoekers worden juridisch begeleid door Vluchtelingen Werk Nijmegen (VWN). Om een procedure goed voor te bereiden zijn er soms afspraken nodig bij advocaten, een ambassade of consulaat of medische instanties. Het gaat dan vooral om het verkrijgen van noodzakelijke documenten voor de procedure. Ter ondersteuning gaan begeleiders van Stichting Gast regelmatig mee naar afspraken. Daarnaast wordt er achtergrondinformatie uitgezocht over verschillende zaken zoals gezinshereniging, landeninformatie, etc.

Voorlichting
Vanuit Stichting Gast wordt gestimuleerd dat gasten gebruik maken van de voorlichting die onder meer door het Rode Kruis, Dokters van de Wereld, en Pro Persona wordt verzorgd over onderwerpen als uitbuiting, mensenhandel, omgang met stress en andere zaken.

Tenslotte
Verbetering van de kwaliteit van de hulpverlening is, gezien de complexe problematiek van onze cliënten van groot belang. Om die reden is onlangs een pilot gestart in de vorm van een elektronisch cliëntendossier om de hulpverlening aan onze gasten efficiënter te laten verlopen.

Aandachtspunten voor beleidsontwikkeling

• Validiteit en werkbaarheid nagaan van de criteria op basis waarvan hulp wordt verleend aan gasten en bezoekers en onderscheid wordt gemaakt tussen ‘Gast’ en ‘bezoeker’.
• Duidelijk de taakstelling en bevoegdheden van de intakecommissie schetsen.
• Vaststellen of de ondersteuningspakketten voor Gast en bezoeker toereikend zijn en de consequenties bezien voor de totale begroting van Stichting Gast.
• Evalutatie van de bruikbaarheid van het elektronisch cliëntensysteem.
• Ontwikkeling van een handwijzer/draaiboek voor begeleiders met tips over de sociale kaart van Nijmegen: Waar kun je wat halen?

2.2 Bevorderen zelfredzaamheid

Naast het bieden van directe hulpverlening, werkt Stichting Gast gericht aan de versterking van de zelfredzaamheid van gasten. Dit is in beginsel voor een tijdelijk periode van ongeveer 1 jaar, waarbij afstemming op de situatie van de gast hoe dan ook richtinggevend is. Zo is voor zeer kwetsbare gasten zeker een jaar nodig en voor andere meer zelfredzame gasten wellicht minder dan een jaar. Belangrijk is dat het principe van tijdelijkheid kan bijdragen aan het besef van urgentie, zowel bij de gast als de begeleider. Het is raadzaam om voor het maken van een plan van aanpak 3 maanden te hanteren als eerste termijn, gevolgd door een realistische inschatting van een definitieve vervolgtermijn.
Om het uiteindelijke doel van zelfredzaamheid te bereiken is een ambitieus programma van activering ontwikkeld. Daarin speelt de cursus Toekomstoriëntatie een cruciale rol, omdat deze cursus de basis vormt voor het Plan van Aanpak dat voor iedere gast afzonderlijk wordt opgesteld.

Cursus Toekomstoriëntatie
In het kader van dit activeringsprogramma is de cursus toekomstoriëntatie (TO) ontwikkeld. In deze cursus krijgen de gasten na hun intake een duidelijker beeld van de vier opties waaraan zij kunnen werken: legaliseren van hun verblijf, terugkeer, doormigratie en verblijf zonder documenten onder de radar. Daarbij wordt gekeken naar de haalbaarheid en belemmeringen van de gekozen opties. Gasten gaan na wat hun aspiraties, wensen, capaciteiten en talenten zijn en wat zij daarmee gaan doen. Hoe gaan zij hun brood verdienen in de toekomst? Is er een cursus of een opleiding of een workshop nodig?

Plan van Aanpak
De uitkomst van de cursus toekomstoriëntatie wordt in het Plan van Aanpak verder uitgewerkt, inclusief een begroting. De gast maakt dan op basis van de intakegegevens, de gesprekken, en de cursus toekomstoriëntatie een plan van aanpak. Daarbij is voor elke gast een begeleider beschikbaar. Deze begeleider heeft in het vervolg regelmatig contact met de gast om de gestelde doelen te bereiken. Het doel van begeleiding is om de gast te stimuleren de regie in eigen handen houden zoals vastgelegd in het Plan van aanpak.

Stichting Gast biedt momenteel enkele vormen van dagbesteding aan gasten om hun zelfredzaamheid te vergroten. Hierbij wordt tegelijk gemikt op het opdoen van praktische vaardigheden en samenwerking, onderlinge communicatie en omgaan met klanten: kortom zinvol bezig zijn en meer reflectie op het eigen functioneren. Activering is des te effectiever wanneer er aansluiting is bij de eigen vaardigheden en achtergronden van gasten en hun geschiedenis. Het is daarbij belangrijk dat de begeleiding sensitief is voor de gevoeligheden van andere culturen. Tenslotte is het van belang dat er samenwerking wordt gezocht met organisaties die op het gebied van de activering gasten meer kunnen bieden.

Kleurrijke tuin
Naast de maatschappelijke ondersteuningsfunctie van dagbesteding, heeft de tuin van Gast ook een activerende rol. Ten eerste versterkt de tuin het netwerk en stimuleert de uitbreiding ervan. Men ontmoet elkaar, werkt samen aan het verbouwen van groenten en het onderhoud van de tuin. Daarnaast heeft de tuin ook een educatieve functie. Iedereen, die in de TO heeft aangegeven te willen tuinieren, kan bouwen op de ervaring van de begeleiders, de andere tuinders, en waar nodig kan men ook verdere cursussen zoals snoeien en moestuinieren volgen die het leerproces en de zelfredzaamheid versterken.

Fietswerkplaats
In deze werkplaats werken gasten aan de reparatie, het onderhoud en de verkoop van de fietsen die ter beschikking worden gesteld. De fietsenwerkplaats is ook een opleidingsplaats; een beperkt aantal gasten krijgt de mogelijkheid om onder begeleiding het vak te leren via het volgen van een cursus en workshops.

Gastcafé
Tot voor kort was er elke woensdag van 11.00 tot 13.00 uur bij Stichting Gast een gezellige inloop voor gasten en vrijwilligers. Er is altijd koffie, thee met iets lekkers en een gezamenlijke lunch. Onderling contact en uitwisseling tussen de diverse groepen die binnen Gast actief zijn maakten het tot plezierige bijeenkomsten.
Het voornemen is om het Gastcafé net als de tuin en de fietsenwerkplaats te gebruiken als middel tot activering. Iedere week wordt op gasten en vrijwilligers een beroep gedaan voor het bereiden van een gezamenlijke maaltijd. Daarnaast zullen gedurende het jaar diverse activiteiten tijdens de openingsuren van het Café worden georganiseerd.

Externe cursussen/opleidingen
Wanneer het leren van een vaardigheid wordt ondersteund vanuit het Plan van Aanpak  en nodig is voor de toekomstplannen van de gast, zal stichting Gast helpen om deel te nemen aan educatieve activiteiten, zoals minimaal een taalcursus Nederlands. Ook werkt Gast hard aan de mogelijkheid om haar gasten toegang te verschaffen tot middelbaar en hoger beroepsonderwijs (ROC, HAN). Ook kan Gast zelf een beroepscursus of workshop organiseren als daar de ruimte en behoefte aan is.

Zelfregie versus begeleiding
Een belangrijk aandachtspunt is de relatie tussen zelfregie en begeleiding. Het staat vast dat een actieve stimulering onmisbaar is om tot zelfregie van de gast te komen. Daarbij is de opbouw van een vertrouwensband onmisbaar. Dit kan betekenen dat deze vorm van richtinggevende begeleiding intensief kan zijn. Scholing van vrijwilligers over activerende en cultuursensitieve begeleiding is daarom onontbeerlijk.
Daarnaast moeten we nagaan welke andere vormen van activering naast de bestaande kunnen worden geboden. Tenslotte verdient het aanbeveling om gasten individueel en collectief op een laagdrempelige wijze te betrekken bij verbetering van het beleid van Stichting Gast. 

Voortgangsbewaking
Elk kwartaal evalueert de Algemeen Coördinator samen met de gast de voortgang van het plan van aanpak. In de evaluatie wordt gekeken naar de doelen en de leefsituatie van de gast. Wat is er bereikt, en wat niet?  Wat kan nog gedaan worden? Daarnaast wordt elk kwartaal opnieuw advies aan VWN gevraagd over het juridisch perspectief van de gast.
Het doel van Gast is om een cliënt binnen de periode die is vastgesteld in het plan van aanpak tot hun eigen kracht te brengen, zodat hij of zij na verloop van een jaar één van de vier verblijfsopties kan realiseren. 
Bij onvoldoende inzet volgt, na een grondige evaluatie, beëindiging van het contract. Als een gast echter door omstandigheden de doelen niet heeft kunnen realiseren, kan de algemeen coordinator het bestuur van stichting Gast adviseren om een gemotiveerde verlenging van het contract te overwegen.

Aandachtspunten voor beleidsontwikkeling

• Vaststellen of de begeleiding een optimale bijdrage levert aan de activering van Gasten.
• Actief op zoek gaan naar en stimuleren van kwaliteiten in de begeleiding die bijdragen aan zelfredzaamheid (activering) van de Gast.
• Onderzoeken of er naast het aanbod van de kleurrijke tuin, de fietswerkplaats en individuele cursussen andere praktijkmogelijkheden zijn die zelfredzaamheid van Gasten kunnen stimuleren.
• Evalueren of de periode vastgesteld in de plannen van aanpak toereikend is voor het realiseren van de gewenste zelfredzaamheid van de Gasten.
• Deskundigheidsbevordering van vrijwilligers/begeleiders.

2.3 Bekostiging

Voor de kostendekking van de directe hulpverlening aan gasten en bezoekers en de daarmee samenhangende organisatiekosten worden met name de bijdragen benut van de (vaste) donateurs van Gast. De gemeente Nijmegen draagt met een subsidie bij in de kosten voor een drietal zeer kwetsbare gasten, en vergoedt grotendeels de kosten voor medicijnen. Daarnaast leveren een aantal fondsen een bijdrage aan de reguliere hulpverleningskosten en tenslotte wordt in 2022 een speciale campagne opgezet voor bedrijven en instellingen om aanvullende inkomsten te genereren, noodzakelijk voor de dekking van de hulpverlening.

Kosten en dekking hulpverlening 2022

Leefgeld en onderdak Gasten	86.000	Donaties particulieren en rechtspersonen	66.000
Medische, juridische en overige kosten	14.500	Subsidie gemeente kwetsbaren en medicijnen	17.500
Exitprojecten	8.000	Bijdrage Steunfonds	8.000
Organisatiekosten	39.000	Sponsorcampagne	17.000
		Kansfonds	39.000
Totaal	147.500	Totaal	147.500

Voor de kostendekking van de directe hulpverlening aan gasten en bezoekers en de daarmee samenhangende organisatiekosten worden met name de bijdragen benut van de (vaste) donateurs van Gast. De gemeente Nijmegen draagt met een subsidie bij in de kosten voor een drietal zeer kwetsbare gasten, en vergoedt grotendeels de kosten voor medicijnen. Daarnaast leveren een aantal fondsen een bijdrage aan de reguliere hulpverleningskosten en tenslotte wordt in 2022 een speciale campagne opgezet voor bedrijven en instellingen om aanvullende inkomsten te genereren, noodzakelijk voor de dekking van de hulpverlening.

Kosten en dekking activeringsprogramma 2022

Kosten activering kleurrijke tuin, fietswerkplaats, Gastcafé	20.500	Opbrengsten tuin, fietswerkplaats, Gastcafé	4.500
Kosten leertrajecten	10.000	Donaties particulieren en rechtspersonen	2.000
Organisatiekosten	8.600	Bijdrage steunfonds	4.000
		Kansfonds	8.600
		Projectfondsen activering	20.000
Totaal	39.100	Totaal	39.100

3. Belangenbehartiging

3.1 Lokale omgeving

Samenwerking
Om de belangen van onze cliënten te behartigen is het belangrijk om contacten met lokale instellingen die voor Gast relevant zijn te versterken. Er wordt o.a. intensief samengewerkt met Vluchtelingenwerk Oost Nederland, Dokters van de Wereld, Stichting Noodopvang Nijmegen en het Huis van Compassie. Ook zijn gesprekken gevoerd met het ROC Nijmegen met als inzet betere opleidingsmogelijkheden voor onze gasten binnen deze instelling te creëren. Binnen het LSO (Lokale Samenwerking Ongedocumenteerden) wordt met diverse partners (zoals Gemeente, politie, IND, zusterorganisaties) samengewerkt om de belangen van ongedocumenteerden te behartigen. Versterking van de contacten met de Gemeente heeft geleid tot een betere relatie en voortzetting van de subsidiëring van Gast. Zorgwekkend is wat in het coalitieakkoord is opgenomen met betrekking tot de Landelijke Vreemdelingenvoorzieningen (LVV) en het voornemen van de regering is om een landelijk dekkend systeem in te voeren.  De ondersteuning van de ongedocumenteerden lijkt in het nieuwe stelsel beperkt te worden tot de voorbereiding van terugkeer naar het land van herkomst. Dit zal ertoe leiden dat er weer meer mensen op straat terechtkomen zonder uitzicht op een oplossing voor hun situatie.

Politieke bewustwording
Door een tekortschietend beleid, waarvoor de Nederlandse regering in Europees verband herhaaldelijk op de vingers is getikt, ziet Stichting Gast zich sinds meer dan 20 jaar genoodzaakt om ongedocumenteerde vluchtelingen te ondersteunen. Door het falende overheidssysteem komen mensen ongewild in erbarmelijke omstandigheden terecht, waartegen de Stichting Gast zich te weer stelt. Wij zetten ons in voor beter en humaner beleid op zowel lokaal als landelijk niveau, in samenwerking met andere organisaties, met als algemeen doel de situatie waarin ongedocumenteerde vluchtelingen verkeren te verbeteren.

Aandachtspunten voor beleidsontwikkeling

• Actief in overleg treden met de gemeente Nijmegen ter beïnvloeding van hun standpunt rond de LVV.
• Gemeentelijke politieke partijen informeren omtrent de verdere ongewenste uitholling van de opvang en begeleiding die de invoering van de LVV teweeg brengt.
• Óf ons sterk maken voor een LVV a la Utrecht. Informatie hierover is te vinden in het Convenant met Utrecht.

3.2 Fondsenwerving en PR

Door onze ambities dreigen we tegen onze financiële grenzen aan te lopen. Het wordt nog belangrijker dan voorheen om te bepalen wat we als organisatie wel en niet kunnen en dit ook vast te leggen in onze begroting. In het verlengde daarvan wordt hard gewerkt aan een meerjarenplan waarin staat hoe we aan de benodigde middelen voor onze ambities kunnen komen. Het gericht werven van fondsen wordt daarom een toekomstig speerpunt van onze organisatie. 
Daarbij is het van groot belang dat we naar buiten toe een helder beeld geven van onze inspanningen. Meer dan ooit moet informatie worden verstrekt over de redenen waarom de vluchtelingen die bij ons om hulp aankloppen, hun land hebben verlaten en de inspanningen die zij daarbij hebben moeten overwinnen. Ook moet duidelijk worden gemaakt hoe complex het is om aan onze, bij tijd en wijle zwaar getraumatiseerde, doelgroep hulp te bieden.

Aandachtspunten voor beleidsontwikkeling

• Formuleren van de belangrijkste doelen voor Stichting Gast bij de in te zetten PR (denk aan naamsbekendheid, fondsenwerving, werving nieuwe vrijwilligers, bewustwording, etc.).
• Benoemen van de middelen om deze doelen te realiseren (denk aan aanpassing website, verspreiding van folders en flyers in de stand, benaderen van lokale nieuwsmedia).
• Opstellen van een brochure met het verhaal van Gast, dat in de communicatie met onze donateurs kan worden gebruikt.
• Werving van een (vrijwillige) PR-coördinator.

4. Versterking van de organisatie

4.1 Hulpvragen

Om te kunnen inspelen op de diversiteit van de hulpvragen is ons kantoor drie dagdelen per week geopend.Wekelijks komen er 20 tot 30 mensen op kantoor met veelsoortige hulpvragen. Eenvoudige vragen, zoals hulp bij het invullen van formulieren, worden direct ondersteund. Anderen hebben medische zorg nodig of zijn op zoek naar onderdak. Een deel van de hulpvragers wordt doorverwezen naar overige instanties in Nijmegen, en een ander deel van de hulpvragen, die onder de doelstelling van Gast vallen, wordt als hulpvraag geregistreerd. Op basis hiervan kan verder worden nagegaan of de hulpvragers naar de intakecommissie kunnen worden verwezen om vast te stellen of zij als ‘gast’ in aanmerking komen.

4.2 Organisatie en medewerkers

De vernieuwing van de organisatiestructuur van Stichting Gast heeft zich in 2021 verder uitgekristalliseerd. Er is een duidelijke scheiding aangebracht in taken en bevoegdheden van het bestuur en de uitvoerende organisatie. Binnen Gast is een groot aantal vrijwilligers werkzaam naast één betaalde kracht, de algemeen coördinator. Deze vervult een centrale rol in het primaire proces rondom de opvang, ondersteuning en de aansturing van de begeleiding van hulpvragers. Daarnaast overziet de coördinator de werkzaamheden op het kantoor en ontwikkelt in samenspraak met het bestuur het beleid, zowel met interne gesprekspartners als externe partijen zoals Gemeente en zusterorganisaties. 

Op het kantoor van Gast vervult een aantal medewerkers een belangrijke rol bij de opvang van hulpvragers en het verlenen van eerste hulp. Stagiaires ondersteunen de kantoormedewerkers administratief en er is een financieel medewerker (vrijwilliger) gekomen die de penningmeester boekhoudkundig ondersteunt.

Binnen de organisatie is enige tijd geëxperimenteerd met teams bestaande uit vrijwilligers en stagiaires, belast met het begeleidingstraject van meerdere gasten. Dit om het risico tegen te gaan dat de betrokkenheid te groot wordt als een gast maar één begeleider heeft.
In de praktijk is echter gebleken dat de keuze voor één begeleider meer duidelijkheid geeft en de opbouw van een vertrouwensband vergemakkelijkt. Het risico van te grote betrokkenheid kan bovendien worden tegengegaan door intervisie of vorming van duo’s.
Verder is vastgesteld dat een goede afstemming tussen kantoormedewerkers en begeleiders nodig is. Tenslotte is naar voren gekomen dat begeleiders behoefte hebben aan praktische scholing.

Om de onderlinge communicatie te optimaliseren is besloten om in 2022 een elektronisch cliëntendossier in te gaan zetten. Dit zal de begeleiding van gasten en de onderlinge communicatie verder verbeteren. Een belangrijk onderdeel van het werk van de begeleiders is het stimuleren van het al eerder geschetste activeringstraject van de gasten. Om de vragen te bespreken die zich hierbij voordoen is een traject van intervisie en supervisie gestart.
Ook zijn binnen Gast groepjes medewerkers gestart met specifieke activiteiten. Zo houdt een groep zich bezig met fondsenwerving, en een andere groep gaat zich bezighouden met de versterking van de PR van de organisatie.

Aandachtspunten voor beleidsontwikkeling

• Ontwikkelen van beleid gericht op aanname van vrijwilligers en in het bijzonder van begeleiders.
• Deskundigheidsbevorderingvan begeleiders bij het omgaan met hulpvragen door intervisie, supervisie en cursusaanbod.
• Vastleggen van taken en communicatielijnen binnen de organisatie.

4.3 Bekostiging deskundigheidsbevordering en PR-plan

Ter dekking van dit onderdeel en  de daaraan gekoppelde organisatiekosten wordt voor een klein deel de reguliere donaties en fondsen benut. Voor het grootste deel van de kosten wordt een beroep gedaan op het Oranje Fonds, dat gelden beschikbaar stelt voor het ontwikkelen van nieuwe werkwijzen, deskundigheidsbevordering en organisatieontwikkeling.

Kosten en dekking organisatieontwikkeling 2022

Kosten deskundigheidsbevordering	5.000	Donaties particulieren en rechtspersonen	1.900
Kosten PR-plan	5.000	Projectfondsen organisatieontwikkeling	10.000
Organisatiekosten	4.300	Kansfonds	2.400
Totaal	14.300	Totaal	14.300

5. Missie en visie

In de eerste paragraaf van dit beleidsplan is aandacht besteed aan de missie van Stichting Gast. Komend jaar zullen we in gesprek met alle betrokkenen nagaan of deze missie en visie nog actueel zijn of aanpassing behoeven.
Het ontwikkelen van een toekomstvisie en meerjarenplan staat op de agenda.